Үйл үг

Үйл үг

Үйл үг гэж юу вэ? Хүн амьтан, юмс үзэгдлийн үйл хөдлөл, явц, байдлыг зааж яах?, хэрхэх? гэсэн асуултад хариулагдах үгсийг үйл үг гэнэ.

To be-Am/Is/Are (To be үйл үг)
To be үйл үг нь англи хэлний хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг үйл үг юм. Энэ нь туслах ба гол үйл үг болон хэрэглэгдэж болно. Бараг бүх үйл үгнүүд ямар нэг төрлийн үйл хөдлөлийг илэрхийлж байдаг бол To be үйл үг нь дангаараа хэрэглэгдэж байгаа тохиолдолд ихэвчлэн нөхцөл байдлыг илэрхийлэхэд ашиглагдана. Энэ үйл үг хүн, юмс, үзэгдлийг тодорхойлж хэлэхэд мөн харилцаа, сэтгэлийн хөдөлгөөн зэргийг илэрхийлдэг. Маш энгийнээр тодорхойлвол одоо цаг дээр:
1. Мэдээллийн шинжтэй
I am a doctor.
That is a car.
They are students
2. Шинж тэмдэгийн чанартай
She is beautiful.
My grandmother is very old.
Richy is rich.
3. Байрлал заасан гэсэн утгуудыг илэрхийлдэг
The key is under the table.
There is a tree behind our house.
Үйл явдлын болох, өрнөх шинжийг илэрхийлж байгаа үгийг “үйл үг” гэх бөгөөд Монгол хэлэнд анхдагч хэлбэртээ “Х” үсгээр төгссөн байдаг.    Харах, сонсох, хичээх, дуулах – гэх мэт . Англи хэлэнд байгаа үйл үгсийг 3 төрөлд хувааж үзэж болно. To come, to know, and to see зэрэг үйл үгнүүд нь анхдагч үндсээрээ байгаа тул “энгийн - simple” үйл үг гэж нэрлэдэг

Үйл үгсийг угтвар болон дагаварын тусламжтайгаар үүсгэж болно.

“Угтвар” гэдэг нь ямар нэг үгийн урд залгагддаг үгийг хэлнэ.

“Дагавар” гэдэг нь ямар нэг үгийн ард залгагддаг үгийг хэлнэ.

To act – энгийн үйл үг үүсмэл үйл үгт хувирдаг >to re-act (үйл үг нь re – гэсэн угтвар үг авч байна)

Disagree, inset, re- count, unearth, underwrite гэх мэт

ü  Дагавараар мөн үйл үгийг үүсгэж болно.
      Widen, gladden, classify and complete гэх мэт

 Wide гэсэн энгийн үйл үгнээс “en” гэсэн дагаварын тусламжтай үүсмэл үйл үг үүсдэг

Хоёр ба түүнээс дээш тус бүрдээ утга илэрхийлсэн үгнээс үүссэн үйл үгийг “бүрэлдмэл” гэж нэрлэдэг. 

  To Look - in, to manhandle, to mass – produce гэх мэт   

“Man” гэсэн тусдаа үгнээс “handle” үгтэй холбогдож үүссэн байна.

Англи хэлний үйл үг энгийн, одоо, өнгөрсөн цагийн төлөвд дүрэм болон дүрэм бусаар хувирдаг. Дүрмийн хувиралтай үйл үг – (Regular verbs) Дүрмийн хувиралтай үйл үг нь өнгөрсөн цагт ардаа “ed” залгавар авдаг.Жишээлбэл: To play гэсэн үйл үг дээр харуулбал, plays, playing, played гэх мэт                              

                                                          Irregular verbs:

	bid	bid	bid	гуйх хїсэх
	burst	burst	burst	дэлбэрэх, тэсрэх
	cast	cast	cast	орхих, хаях
	cost	cost	cost	їнэтэй байх
	cut	cut	cut	хэрчих, огтлох
	hit	hit	hit	цохих, дэлсэх
	hurt	hurt	hurt	бэртэх, гэмтэх
	let	let	let	зєвшєєрєх, орхих
	put	put	put	тавих
	read	read	read	унших
	set	set	set	байрлуулах, суух
	shed	shed	shed	урсгах
	shut	shut	shut	хаах, таглах
	spread	spread	spread	дэлгэрэх, тархах