Нэр үг

НЭР ҮГ (The noun)

I . Хүйс : Дүрмийн хүйс = Байгалийн хүйс  -  Хүн ба эд зүйл

Эр хүйсийн хүн, амьтан эр хүйсийн тєлєєний үг авна	he	him	his	he met his friend
Эм хүйсийн хүн, амьтан эм хүйсийн тєлєєний үг авна	she	her		she saw her friend
Эд зүйлс болон хийсвэр зүйлс эрс хүйсийн тєлєєний үг авна	it	its		the book is in its place

1.       Амьтан:

Амьтны нэрерєнхийдєє эрс хүйс авна :   жич:     The lion licked itspaw.
гэвч : Гэрийн тэжээмэл болон үлгэрийн амьтан гол тєлєв хүйсээр ялгагдана.
эр хүйсийн (хүчтэй) амьтан = эр хүйс : the dog, his name
эм хүйсийн (сул дорой) амьтан = эм хүйс : the cat, she is dead

Зарим нэр үг "-ess" тєгсгєл авч эм хүйс үүсгэдэг.  Жишээлбэл : actor - actress, host - hostess, prince - princess, waiter - waitress, lion - lioness, duke - duchess

Нэр үгийн олон тоо үүсгэх

Singular + / s/ : dog - dogs, friend - friends
Дүрмийн олон тоо үүсгэхдээ ганц тоон дээр "-s" залгадаг. Жишээлбэл : leg -legs, wall - walls, tree - trees, table - tables.

Нэр үгийн тєгсгєл нь дараах байдалтай бол :

Ø  s, ss, x, z, ch, sh, tch, бол"-es" залгана. Жиш : ass - asses, box - boxes, church - hurches

              гийгүүлэгч + y бол "-ies"залгаж олон тоо үүсгэнэ. Жиш : baby – babies

Ø  fe, f бол "-ves" залгана. Жиш нь : wife - wives, knife - knives, wolf - wolvesгэх мэт. Гэвч : chief - chiefs, roof - roofs гэж үүсдэгийг анхаар.

Ø  о-  бол "- oes" : hero - heroes, potato - potatoes. Гэвч зарим гадаад үгэнд : photo - photos, piano - pianos, radio - radios гэсэн байдлаар үүсдэг.

Yл єєрчлєгдєх үгс

-          Зарим шувуу, амьтан : sheep - хонь, deer - буга, swine- гахай, fish - загас, fruit - жимс, grouse- ятуу.

-          Зарим загас: trout - хулд, salmon- салмон, carp - мєрєг, pike - цурхай гэх мэт.  Гэвч herring, -s = май, eel, -s = могой загас гэж үүсдэг үгс ч байдаг.

-          Яс үндэс, оршин суугчдын нэр : Japanese, Swiss, Vietnamese

ox, child, brother гэсэн үгс бол -(r)en тєгсгєл авна : ox - oxen, child - children, brother – brethren

-          Зарим нэр үг үндсээрээ єєрчлєгдєж олон тоо үүсгэдэг. Жишээлбэл : man - men, woman - women, foot - feet, tooth - teeth, goose - geese, mouse - mice, person -people, louse - lice

Санамж : man - тэй холбогдсон нэр үгс олон тоон дээр : gentleman - gentlemen, Frenchman - Frenchmenгэх мэтээр хувирна.
Гэвч : German,-s; Roman, -s; Norman, -s гэх мэт үгс шууд "-s" залгаснаар олон тоо болно.

Зарим нэг хийсвэр (Abstract) болонхам нэр (Collective)зєвхєн ганц тоонд байна. Жиш :
advice - зєвлєлгєє, business- ажил хэрэг, furniture - мебель, knowledge - мэдлэг, merchandise- эд бараа, progress - хєгжил дэвшил гэх мэт.

Санамж: Хоёроос дээш хэсэгтэй зүйлс зєвхєн олон тоонд байдаг : scissors - хайч, tongs - бахь, spectacles - нүдний шил , lungs - уушиг, trousers - ємд, scales - жин хэмжүүр,
These spectacles are strong. - Энэ нүдний шил бєх.

Анхаар! : Үйлийн эзэн олон тоонд байвал хувцас болон биеийн хэсгийн нэр олон тоонд байна.
They came in with their hats on theirheads - Тэд орж ирэхдээ малгайтайгаа байсан.

Хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг дагаварууд:

-er     worker-ажилчин      teacher-багш

-or     translator-орчуулагч       inventor-зохион бүтээгч

-ment     government-засгийн газар      achievement-ололт

-ness      coldness-хүйт        happiness-аз жаргал

-dom      freedom-эрх чөлөө        wisdom-цэцэн

-ion     dictation-цээж бичиг       connection-холбоо

-hood     neighbourhood-айл саахалтынхан        childhood-хүүхэд нас

-ship     friendship-нөхөрлөл          leadership-манлайлал

ü  Өгүүлбэрт гүйцэтгэх үүргээрээ янз бүр байна. Англи хэл Монгол хэл адил өгүүлэгдэхүүний үүрэг гүйцэтгэнэ.

                      Жич: - The bus leaves at nine o'clock.     Автобус 9-н цагт хөдөлнө.

ü  Бүрэлдмэл өгүүлэхүүний нэр хэсгийн үүрэг гүйцэтгэнэ.

                      Жич: He is a student.    Тэр бол оюутан.

ü  Тодотголын үүрэг

                     Жич: This is the director's book.     Энэ бол захирлын ном.

ü  Тусагдахууны  үүрэг

                  Жич:   I'll (I will) speak to the director.     Би захиралтай ярилцана.

                              John has sent the fans a letter. Жон шүтэн бишрэгчдээ захиа илгээв.

ü  Байцын үүрэг

                   Жич: There is a book on the table.     Ширээн дээр ном байна.

Нэр үг нэг угтвартай байх нь ховор үйл үг, тэмдэг нэр адил угтвартай байж болно.

Жич: - researcher-судлаач      - impossibility-боломжгүй байдал     - uneasiness-зовнил

Бие даасан 2 үгнээс бүтэх

Жич:     dining-room  (хоолны өрөө)              (newspaper  сонин)

Дундаа угтвар үг хавчуулж бүтдэг.

Жич:     father-in-law  (хадам аав)                  (editor-in-chief ерөнхий редактор)